]> Algemene inleiding Raphael Langerhorst

raphael.langerhorst@kdemail.net

Jost Schenck

jost@schenck.de

Natalie Koning

nat@switch.demon.nl

Vertaler 2005-10-27 1.5.0 &koffice; is een geïntegreerd officepakket voor de KDE gebruikersomgeving (&kde;). KDE KOffice &koffice; is een geïntegreerd officepakket voor de Trinity Desktop Environment (&tde;). &koffice; bevat op dit ogenblik de volgende componenten: &kword; (een op frames gebaseerde tekstverwerker) &kspread; (een rekenbladtoepassing) &kpresenter; (een toepassing voor diapresentaties) &kivio; (een toepassing voor stroomdiagrammen) Karbon14 (een vectortekenprogramma) &chalk; (een pixeltekenprogramma) &kugar; (een hulpmiddel om zakelijke rapporten te creëren) Kexi (een toepassing voor geïntegreerd database-beheer) &kchart; (een toepassing om grafieken te creëren) &kformula; (een editor voor wiskundige formules) De onderdelen van &koffice; zijn ontworpen op basis van het KParts-model en werken bijgevolg uitstekend samen. Elke &koffice;-component kan worden geïntegreerd in elk &koffice;-document. Zo kunt u een tabel die in &kspread; werd gemaakt, rechtstreeks in een &kword;-document opnemen. Door de verschillende &koffice;-componenten met elkaar te combineren kunnen complexe documenten worden gecreëerd. Door middel van plugins kan de functionaliteit van &koffice; verder uitgebreid worden. U kunt in sommige componenten veel plugins vinden en u kunt leren hoe u zelf plugins kunt schrijven. In dit handboek is ook een gedeelte gewijd aan het ontwikkelen van plugins, dit kan u op weg helpen. Dit handboek beschrijft alleen de algemene eigenschappen van &koffice; en de kenmerken die bij de meeste programma's identiek zijn. Voor gedetailleerde informatie over elk programma afzonderlijk, moet u de specifieke handboeken raadplegen. &koffice; bestaat uit een raamwerk (framework) waar alle componenten op gebouwd zijn. Dit raamwerk zorgt voor een hoge mate van integratie. U kunt zelf componenten ontwikkelen die even goed geïntegreerd worden. Gedetailleerde informatie hierover kunt u vinden in het hoofdstuk over KParts. Ondanks dat &koffice; veel componenten heeft, is het een zeer lichtgewicht, snel programma en gebruikt het weinig geheugen. Dit komt mede door het feit dat &koffice; gebouwd is op &kde;, dat een krachtig raamwerk voor het ontwikkelen van toepassingen is. &koffice; is zo ontworpen dat het de gebruikersinterface niet overlaadt met onnodige functies. Het resultaat is een strakke gebruikersinterface waardoor u efficiënt kunt werken. Het feit dat &koffice; een lichtgewicht programma is, kan soms betekenen dat speciale functies die u nodig hebt niet voorhanden zijn. In dat geval kunt u die functies zelf toevoegen. Het toevoegen van functies, die alleen voor enkele gebruikers nuttig zijn, zou &koffice; log en zwaar maken. Zulke functies kunnen veel beter beschikbaar gemaakt worden door middel van plugins of scripts, zodat &koffice; zelf lichtgewicht blijft. &koffice; biedt een grote verzameling componenten, die zowel voor thuisgebruik als voor zakelijk gebruik geschikt zijn. Aanvullende functies kunnen toegevoegd worden door middel van scripts, plugins of andere componenten die op het raamwerk van &koffice; gebaseerd zijn. Voor elke kantoortoepassing is het uitermate belangrijk om aan de gevestigde standaarden te voldoen. Dit geldt vooral voor bestandstypen, om probleemloos documenten met andere kantoorpakketten te kunnen uitwisselen. Het voorkomt ook dat men aan de producten van één bepaalde leverancier gebonden is, wat voor zowel bedrijven als voor particulieren van belang is. Dit is de reden waarom &koffice; standaard het "OASIS OpenDocument" bestandsformaat gebruikt. Omdat &koffice; op &kde; gebouwd is, zijn alle eigenschappen van &kde;-toepassingen, zoals DCOP, KParts, integratie op het bureaublad, het aanpassen aan persoonlijke voorkeuren, ook beschikbaar in &koffice;. Het gevolg is dat het uiterlijk van &koffice; herkenbaar is en dat &koffice; werkelijk met de rest van het bureaublad integreert, waardoor u zo efficiënt mogelijk kunt werken. Elke &koffice;-toepassing is ontworpen met een zeer specifieke functionaliteit. Zo is &kspread; een programma voor rekenbladen en is &kword; een tekstverwerker. Elk programma richt zich op één specifiek domein en probeert daarin de perfectie te bereiken. Het kan gebeuren dat u gebruik wilt maken van de functionaliteit van de andere toepassingen, maar dan wel in hetzelfde document. Veronderstel dat u een document in &kword; creëert en een bepaalde passage wilt verduidelijken met een tabel. Alhoewel &kword; zelf over de nodige functies beschikt om documenten met tabellen te maken, kan het zijn dat u meer nodig hebt. U hebt misschien een bepaalde valutaopmaak nodig, of u moet wellicht berekeningen uitvoeren waarvoor u formules nodig hebt uit een rekenblad. Sommige programmeurs zouden deze functionaliteiten ook voor &kword; kunnen ontwikkelen, maar &kword; zou op dit gebied nooit zo goed worden als &kspread; en indien men dit toch zou proberen dan zou &kword; een onredelijk complex programma worden dat bijna onmogelijk te onderhouden is. Het alternatief is KParts. De achterliggende idee van KParts is zeer eenvoudig: laat elke toepassing datgene doen wat zij het beste kan. Dankzij het KParts-model kunt u in uw documenten gebruik maken van de volledige functionaliteit van alle &koffice;-toepassingen. U kunt dit doen door in uw document zogenaamde parts in te voegen. Elk van deze parts is in feite een ander document. U creëert dus een document in een document. Om het voorbeeld hierboven te realiseren, volstaat het een &kspread;-Kpart in te voegen in het &kword;-document. U krijgt dan eveneens een tabel en elke keer dat u deze tabel wijzigt neemt &kspread; op de achtergrond de controle over. Wanneer u stopt met het bewerken van de tabel en weer verder aan uw tekst gaat werken, wordt de controle weer aan &kword; gegeven. Het enige dat u hiervan zult merken is een verandering in de menu's en de werkbalken: terwijl u de tabel bewerkt weerspiegelen deze de functies van &kspread; en niet die van &kword;. De functionaliteit van één toepassing insluiten in een andere wordt inbedden genoemd. Als u nog nooit eerder met samengestelde documenten gewerkt hebt, vindt u deze documenten in het begin misschien verwarrend, maar in feite is werken met KParts even gemakkelijk als werken met één enkele toepassing. De gedetailleerde instructies hieronder laten zien dat het vrij eenvoudig is. Start &kword;, u kunt dat doen via het menu of door kword in een Konsole te typen. Maak een nieuw document aan en typ er wat tekst in. Kies Invoegen Objectframe Spreadsheets. De cursor verandert nu in een kruis. Deze cursorvorm geeft aan dat u een rechthoek in uw document kunt selecteren. Klik met de &LMB; op de plaats waar de linkerbovenhoek van de tabel moet komen en sleep vervolgens de muiswijzer naar de rechterbenedenhoek en laat de muisknop los. Er verschijnt nu een dialoogvenster waarmee u een bestaand rekenblad in uw document kunt inbedden of waarmee u een nieuw rekenblad kunt creëren. Maak een leeg rekenblad aan. Eenvoudig, niet? U ziet nu een frame in uw &kword;-document. Dubbelklik nu binnen het frame en observeer wat er gebeurt. U zult merken dat: De menubalk en de werkbalken gewijzigd werden. U ziet nu de menu's en werkbalken van &kspread;. Het frame bevat nu elementen van &kspread;: een verticale en horizontale schuifbalk, tabs om rekenbladen te selecteren, &etc; Probeer dit rekenblad te bewerken. U zult merken dat de werkwijze niet verschilt van die in &kspread;. Dat was ook te verwachten, in feite werkt u met &kspread;. Klik nu ergens in uw &kword;-document, buiten het frame dat u net hebt gemaakt. Het menu en de werkbalken veranderen weer in die van &kword; en alle elementen van &kspread; verdwijnen uit het frame. Maar alle gegevens in de tabel blijven zichtbaar. KParts zijn gemakkelijk te gebruiken. U kunt ook andere Kparts in uw document invoegen, of zelfs KParts in andere KParts. Normaal moet &koffice; na de installatie zonder problemen werken, maar er zijn wel een paar dingen die u kunt optimaliseren om het onderste uit de kan te halen. In dit hoofdstuk kunt u nalezen wat u moet doen om optimaal met dit officepakket te kunnen werken. In &koffice; kunt u bijna alles aan uw voorkeuren aanpassen, ook de indeling van de werkbalken en de menu's. Lettertypen zijn onder X-Window geen gemakkelijke zaak. In dit deel zullen we enkele problemen behandelen waarvan gebruikers van &koffice; vaak melding maken. Sommige van deze problemen zijn niet aan &koffice; te wijten, maar zijn het gevolg van de algemene configuratie van uw systeem en ze kunnen dan ook alleen opgelost worden wanneer bepaalde configuratiebestanden worden gewijzigd. Wanneer u zelf niet over toegang tot het root-account beschikt, zult u contact moeten opnemen met de systeembeheerder en hem eventueel naar dit handboek moeten verwijzen. Aangezien het onderwerp lettertypen te complex is om het hier volledig te behandelen, verwijzen we u graag naar de Font HOWTO. Daar vindt u meer informatie dan de samenvatting die hier werd opgenomen. Moet nog geschreven worden. &koffice; kan alle X11-lettertypen op het scherm weergeven, maar afdrukken kan op de meeste systemen wel voor problemen zorgen omdat het afdrukken gebeurt via een andere toepassing: ghostscript. &koffice; kent wel de namen van de lettertypen die door X-Windows worden gebruikt, maar niet de namen van de lettertypen die door ghostscript worden gebruikt. &koffice; probeert deze namen te raden, maar dit werkt niet altijd. Dit probleem kan opgelost worden, maar de manier waarop is niet zo eenvoudig. Misschien heeft u een linux-distributie gekozen die het meeste werk reeds heeft opgeknapt. (Als u geen problemen hebt met het afdrukken van KOffice-documenten kunt u dit deel van het handboek overslaan). Wat u moet doen is ghostscript duidelijk maken welke namen van lettertypen die door &koffice; werden geraden, overeenkomen met de eigen namen. Dit kunt u doen door regels toe te voegen aan een bestand met de naam Fontmap. Zo'n regel heet aliasregel en ziet er als volgt uit: /Algerian-Roman /Algerian ; De spatie voor de ';' is verplicht. In dit voorbeeld is Algerian-Roman de naam die door &koffice; wordt gebruikt voor het Algerian lettertype. U moet gelijksoortige regels invoegen voor alle lettertypen die door &koffice; niet correct worden weergegeven. Om uw taak te vergemakkelijken kunt u een perl-script gebruiken dat door Donovan Rebbechi werd geschreven en dat u hier kunt downloaden: http://pegasus.rutgers.edu/~elflord/font_howto/kwdfont. Stel dat u over een lettertypebestand beschikt met als naam /usr/share/ghostscript/fonts/fontfile.ttf, dan moet u het volgende commando intypen: kwdfont /usr/share/ghostscript/fonts/fontfile.ttf. Dit script zou in de meeste gevallen moeten werken, maar lees er zeker Font HOWTO op na voor de volledige informatie. &koffice; heeft een &GUI; (gebruikerinterface) die geschikt is voor de meeste gebruikers. Toch kunnen er goede redenen zijn om het uiterlijk van het programma te wijzigen. Mijn moeder is bijvoorbeeld een beetje bang voor de vele knoppen en menukeuzes die ze niet begrijpt. Voor haar heb ik de &GUI; aangepast door de keuzes te beperken tot het absolute minimum. Omdat ze alleen wat brieven schrijft en slechts een paar sjablonen gebruikt, heeft ze niet veel meer nodig dan een paar commando's zoals opslaan, afdrukken, openen, &etc; Dankzij het action-concept van &TQt; en &tde; is het mogelijk de menu's en de werkbalken van &koffice; gemakkelijk aan te passen. Spijtig genoeg is er op dit ogenblik nog geen gebruikersinterface om dit op een eenvoudige manier te doen. De &GUI;-configuratie van &koffice; wordt opgeslagen in &XML;-bestanden en u zult deze rechtstreeks moeten bewerken. Hopelijk verandert deze situatie in de nabije toekomst, maar op dit ogenblik hebt u wel enige kennis van &XML;-documenten nodig (of HTML dat eigenlijk een subset is van &XML;). In principe heeft elke &koffice;-toepassing twee van deze &XML;-bestanden, het eerste met de elementen van de &GUI; wanneer er geen document is geopend, en een tweede dat de &GUI; beschrijft van de specifieke KPart, dus wat u te zien krijgt wanneer er wel een document geopend is. Voor &kword;, bijvoorbeeld, heten deze twee &XML;-bestanden respectievelijk kword_shell.rc en kword.rc. Dit is een eenvoudig voorbeeld van zo'n rc-bestand. Opmerking: de menu-opties zijn in het Engels en worden niet vertaald. <!DOCTYPE QConfig ><qconfig> <menubar> <menu name="Edit"><text>Edit</text> <action name="edit_cut"/> <action name="edit_copy"/> <action name="edit_paste"/> <separator/> <action name="edit_find"/> </menu> <menu name="Insert"><text>Insert</text> <action name="insert_picture"/> <action name="insert_clipart"/> <menu name="Variable"><text>Variable</text> <action name="insert_var_datefix"/> <action name="insert_var_datevar"/> </menu> </menu> </menubar> <toolbars> <toolbar name="edit_toolbar" position="right"> <action name="edit_cut"/> <action name="edit_copy"/> <action name="edit_paste"/> </toolbar> </toolbars> </qconfig> Gedetailleerde informatie over de verschillende &koffice;-toepassingen kunt u vinden in de afzonderlijke handboeken. U vindt meer informatie over &kde; of &koffice;.op de volgende websites: De homepage van &koffice;. Hier vindt u alle informatie over &koffice;, hoe u het programma kunt downloaden en installeren, het laatste nieuws over de ontwikkeling van &koffice;, schermafdrukken, &etc; De homepage van &kde;, de meest geavanceerde en absoluut vrije desktop omgeving voor besturingssystemen die verwant zijn aan UNIX. &koffice; maakt gebruik van de &kde;-bibliotheken. Trolltech, de makers van &TQt; de C++ bibliotheek. Zowel &tde; als &koffice; maken gebruik van &TQt;. Indien u zelf toepassingen voor &koffice; wilt ontwikkelen, kunnen de volgende hulpmiddelen u zeker vooruit helpen: De website http://developer.kde.org bevat heel wat documentatie over programmeren met &TQt; en &tde;. U vindt er ook een online versie van de volledige &tde;-documentatie. Bij de &koffice;-bronbestanden vindt u een voorbeeldtoepassing in de map example. &koffice; is het resultaat van samenwerking tussen vele software-ontwikkelaars. Het copyright van elk bronbestand is eigendom van de mensen die eraan werkten en hun namen kunt u vinden aan het begin van elk bronbestand, samen met de licentie die erop van toepassing is. De namen van de ontwikkelaars die tot de vaste kern behoren vindt u ook op www.koffice.org/people.php. Het copyright van dit handboek is eigendom van Jost Schenck. U mag dit werk vrij verspreiden indien deze tekst bij de kopieën ingesloten wordt. U mag wijzigingen aan dit document aanbrengen indien u mij deze wijzigingen doorstuurt of het oorspronkelijk werk in &kde;-CVS aanpast. Ik ben niet aansprakelijk voor om het even welk feit dat terug te voeren is op het gebruik van dit handboek. Het copyright van de andere &koffice;-handboeken is eigendom van hun respectievelijke auteurs. &underFDL; &underGPL; Om &koffice; te installeren moet uw systeem aan de volgende vereisten voldoen: Een &UNIX;-besturingssysteem (bijvoorbeeld &Linux; of BSD) en een werkende &X-Window; omgeving zoals XFree86 of X.Org. De &TQt; bibliotheken. De Trinity Desktop Omgeving (&tde;). Hoe u &tde; kunt downloaden en installeren kunt u lezen op de website van &tde;: &tde-http; Voldoende schrijfrechten om software op uw systeem te kunnen installeren. Wanneer uw computer deel uitmaakt van een netwerk zult u contact moeten opnemen met de systeembeheerder. Alhoewel u de bibliotheken van &kde; 3,3 (of nieuwer) nodig hebt voor &koffice; betekent dit niet dat u &koffice; alleen in de &kde;-omgeving kunt gebruiken. U kunt de programma's ook in een andere bureaubladomgeving (zoals XFCE of GNOME) gebruiken. Wanneer u van plan bent zelf &koffice; te compileren, hebt u ook het volgende nodig: automake versie 1.6.1 (of recenter). U kunt dit programma downloaden van de volgende website: ftp://ftp.gnu.org/pub/gnu/automake/ autoconf versie 2.53 (of recenter). U kunt dit programma downloaden van de volgende website: ftp://ftp.gnu.org/pub/gnu/autoconf/ Een C++ compiler die uitzonderingen ondersteunt, bij voorkeur een recente versie van GCC (zie http://gcc.gnu.orghttp om te downloaden en te installeren). &TQt; ontwikkelingspakketten. Indien deze pakketten niet op uw systeem werden geïnstalleerd en niet bij de distributie die u gebruikt werden meegeleverd, zult u waarschijnlijk zelf &TQt; moeten compileren. De bronbestanden van &TQt; vindt u hier: https://mirror.git.trinitydesktop.org/gitea/TDE/tqt3. Nu moet u beslissen of u zelf &koffice; wilt compileren of het programma gaat installeren aan de hand van binaire pakketten. Voor meer informatie over binaire pakketten van &koffice;, zie Binaire pakketten. Indien vooraf gecompileerde binaire pakketten voor uw distributie niet beschikbaar zijn, zult u zelf de broncode moeten downloaden en compileren. Waar u de bronbestanden kunt downloaden vindt u hier: Bronbestanden downloaden. Op de website van &koffice; vindt u steeds de meest recente informatie over de broncode en de beschikbaren binaire pakketten! De meest recente binaire pakketten kunt u hier downloaden: http://koffice.kde.org/releases/1.4.0-release.php of via een van de vele mirror-sites. De lijst van de beschikbare mirror-sites vindt u hier: http://www.kde.org/mirrors.html Het is van het grootste belang dat u een binair pakket gebruikt dat compatibel is met uw systeem. Wanneer u een &Linux;-systeem hebt en u vindt geen binair pakket voor uw distributie op de &koffice;-website, kunt u misschien wel het juiste pakket vinden op de website van uw distributie. Om &koffice; te installeren aan de hand van binaire pakketten moet u het volgende doen: Controleer of alle vereiste software op uw computer is geïnstalleerd en goed functioneert. U vindt de systeemvereisten hier. Haal het &koffice; pakket (eventueel pakketten) op en bewaar dit in een tijdelijke werkmap. Als het bestand als extensie .rpm (&RedHat; pakketbeheerbestand) heeft, kan &koffice; geïnstalleerd worden met het volgende commando: $rpm -U bestandsnaam. Als het bestand als extensie .deb (Debian pakketbestand) heeft, kan &koffice; geïnstalleerd worden met het volgende commando: $dpkg-i bestandsnaam Als het bestand als extensie .tar.gz of.tgz (een tar-archief) heeft, kan &koffice; geïnstalleerd worden met de volgende commando's: $ cd / $ tar -xzvf bestandsnaam Bij al deze voorbeelden moet bestandsnaam vervangen worden door de volledige naam van het pakket met het volledige pad wanneer u zich niet in de map bevindt waarin het pakket werd opgeslagen. Dat is alles. In principe is &koffice; nu geïnstalleerd op uw systeem. Met een grafische frontend voor pakketbeheer, zoals &kpackage; of GnoRPM is het installeren van pakketten heel wat gemakkelijker dan vanuit een konsole. Indien op uw systeem een dergelijk programma aanwezig is, raadpleeg dan de documentatie om te zien hoe u met die toepassing pakketten kunt installeren. U kunt de recentste bronbestanden downloaden via deze link: http://koffice.kde.org/ of via één van de vele mirror-sites. De lijst van deze mirror-sites vindt u hier: http://www.kde.org/mirrors.html Indien u de bronbestanden van &koffice; wilt installeren doet u het volgende: Contoleer of op uw computer alle software is geïnstalleerd die nodig is voor een succesvolle compilatie van &koffice;. De juiste systeemvereisten vindt u in het gedeelte Systeemvereisten van dit handboek. Haal de bronbestanden van &koffice; op en sla ze op in een tijdelijke werkmap. Als het bestand als extensie .src.rpm (&RedHat; pakketbeheerbestand) heeft, kan de broncode voor &koffice; geïnstalleerd worden met het volgende commando: $ rpm-U bestandsnaam Indien het bestand als extensie .src.tar.gz of.src.tgz (een tar-archief) heeft, kan de broncode voor &koffice; geïnstalleerd worden met het volgende commando: $ tar -xzvf bestandsnaam De bronbestanden voor &koffice; zijn nu geïnstalleerd op uw systeem. &documentation.index;